Pacjenci – ofiary błędów lekarskich i innych zaniedbań medycznych – objęci są szczególną ochroną prawną. Lekarz i inni pracownicy służb medycznych w swoim działaniu powinni zachowywać najwyższą staranność, mając na szali życie lub zdrowie człowieka. Z całą stanowczością należy podkreślić, że pacjent jest podmiotem a nie przedmiotem świadczeń lekarskich, a jego prawa powinny wyznaczać granice działań lekarskich.
O błędzie medycznym czy też niezachowaniu podstawowych reguł ostrożności i staranności przez lekarza i innych pracowników zakładów leczniczych decydują okoliczności konkretnego przypadku.
Wskazówek w ustalaniu odpowiedzialności lekarza należy upatrywać w art. 4 ustawy o zawodzie lekarza (1997 r.) stanowiącym o tym, że lekarz ma obowiązek wykonywać zawód zgodnie z:
- wskazaniami aktualnej wiedzy medycznej
- dostępnymi mu metodami i środkami zapobiegania, rozpoznawania i leczenia chorób
- z zasadami etyki zawodowej oraz
- z należytą starannością
Błąd medyczny lub zaniedbanie obowiązków staranności może być efektem:
- chybionej diagnostyki
- użycia niewłaściwej aparatury
- zastosowania nieprawidłowej techniki leczenia schorzenia
- nietrafnej oceny przeprowadzonych badań
- pogwałcenia praw pacjenta zwłaszcza prawa do informacji
- ignorancji objawów choroby i odmowy udzielenia pomocy
- niezrozumienia w komunikacji z pacjentem
- nieprawidłowej organizacji placówek służby zdrowia
- lekceważącego traktowania chorych
a skutkuje:
- roszczeniem o zapłatę odszkodowania
- zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę czy też
- odpowiedniej renty.
Na wystąpienie błędu medycznego mogą wskazywać:
- nagła śmierć pacjenta
- ciężkie powikłania jako efekt zastosowanych metod leczenia
Nie zawsze jednak śmierć pacjenta czy wystąpienia u niego negatywnych skutków leczenia, pogorszenie stanu zdrowia przesądzają o wystąpieniu błędu medycznego.